พ.ค.
ในช่วงไม่กี่ปีที่ผ่านมา ความตึงเครียดระหว่างสหรัฐอเมริกาและจีนได้ทวีความรุนแรงมากขึ้น จากประเด็นหลากหลาย ตั้งแต่สงครามการค้า เทคโนโลยี ไปจนถึงปัญหาทางภูมิรัฐศาสตร์ในภูมิภาคอินโด-แปซิฟิก ความขัดแย้งดังกล่าวไม่ได้จำกัดอยู่เพียงในสองประเทศมหาอำนาจเท่านั้น แต่ยังส่งแรงสั่นสะเทือนต่อประเทศต่าง ๆ ทั่วโลก โดยเฉพาะในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ที่ต้องเผชิญกับความท้าทายในการรักษาสมดุลระหว่างผลประโยชน์ของทั้งสองฝ่าย
ประเทศไทยในฐานะประเทศกำลังพัฒนา ที่มีความสัมพันธ์อันแน่นแฟ้นทั้งด้านเศรษฐกิจ การทูต และความมั่นคงกับทั้งสหรัฐอเมริกาและจีน กลายเป็นหนึ่งในประเทศที่ได้รับผลกระทบอย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้จากการเผชิญหน้าทางยุทธศาสตร์ของสองชาติมหาอำนาจนี้ ความเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้นไม่เพียงส่งผลต่อเศรษฐกิจภายในประเทศ แต่ยังลุกลามไปถึงมิติของการต่างประเทศ กฎหมาย ความมั่นคง และโครงสร้างการพัฒนาในระยะยาว
🏦ผลกระทบทางเศรษฐกิจ: การค้าและการลงทุน
ประเทศไทยเป็นประเทศที่พึ่งพาการค้าระหว่างประเทศอย่างสูง โดยมูลค่าการค้าสินค้าระหว่างประเทศของไทยคิดเป็นกว่า 80% ของผลิตภัณฑ์มวลรวมในประเทศ (GDP) ซึ่งสะท้อนให้เห็นถึงความสำคัญของการส่งออกและนำเข้าในระบบเศรษฐกิจไทย
หนึ่งในเส้นทางคมนาคมทางทะเลที่สำคัญของการค้าระหว่างประเทศของไทยคือทะเลจีนใต้ ซึ่งเป็นเส้นทางเดินเรือสายหลักที่เชื่อมต่อไทยกับตลาดโลก โดยเฉพาะในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงเหนือ เช่น จีน ญี่ปุ่น เกาหลีใต้ และไต้หวัน ตลอดจนเส้นทางเดินเรือไปยังสหรัฐอเมริกาและยุโรป
อย่างไรก็ตาม การที่จีนมีบทบาทเชิงรุกในทะเลจีนใต้ เช่น การสร้างเกาะเทียม การติดตั้งอุปกรณ์ทางทหาร และการประกาศสิทธิ์อธิปไตยในพื้นที่พิพาท ได้ก่อให้เกิดความวิตกกังวลในระดับนานาชาติ โดยเฉพาะในด้านเสรีภาพในการเดินเรือ (freedom of navigation) ซึ่งเป็นหลักการสำคัญที่รับรองการค้าระหว่างประเทศ
ผลกระทบที่อาจเกิดขึ้นกับไทย ได้แก่:
- ต้นทุนโลจิสติกส์ที่เพิ่มขึ้น หากเส้นทางการเดินเรือไม่ปลอดภัย หรือถูกควบคุมโดยจีน อาจทำให้บริษัทขนส่งต้องเลือกเส้นทางอื่นที่ยาวและมีค่าใช้จ่ายมากขึ้น
- ความไม่แน่นอนในการลงทุน นักลงทุนต่างชาติ โดยเฉพาะจากสหรัฐฯ หรือพันธมิตรในตะวันตก อาจชะลอการลงทุนในไทย หากมองว่าไทยอยู่ในตำแหน่งเสี่ยงหรือใกล้จุดขัดแย้ง
- แรงกดดันทางเศรษฐกิจแบบอ้อม จากการที่ไทยต้องรักษาความสัมพันธ์กับทั้งจีนและสหรัฐฯ ในขณะที่ทั้งสองประเทศกำลังแข่งขันกันทางการค้า เช่น การเลือกใช้เทคโนโลยีของฝั่งใดฝั่งหนึ่ง หรือการเข้าร่วมข้อตกลงการค้าเฉพาะกลุ่ม
ด้วยเหตุนี้ ความตึงเครียดระหว่างจีนและสหรัฐฯ ไม่เพียงส่งผลโดยตรงต่อการขนส่งสินค้าเท่านั้น แต่ยังมีผลต่อสภาพแวดล้อมการลงทุนและทิศทางเศรษฐกิจโดยรวมของไทยในระยะยาว
🤝ผลกระทบทางภูมิรัฐศาสตร์: ความมั่นคงและความสัมพันธ์ระหว่างประเทศ
ประเทศไทยตั้งอยู่ในจุดยุทธศาสตร์สำคัญของเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ และมีความสัมพันธ์ที่ลึกซึ้งทั้งกับจีนและสหรัฐอเมริกา ทั้งในด้านการทูต เศรษฐกิจ และความมั่นคง โดยจีนเป็นคู่ค้ารายใหญ่ที่สุดของไทย ในขณะที่สหรัฐอเมริกายังเป็นพันธมิตรทางทหารที่สำคัญ และมีการซ้อมรบร่วมกันในโครงการต่าง ๆ เช่น “คอบบร้าโกลด์” มาอย่างยาวนาน
อย่างไรก็ตาม ความเคลื่อนไหวเชิงยุทธศาสตร์ของจีนในภูมิภาค รวมถึงในอ่าวไทย ได้สร้างความกังวลต่อเสถียรภาพในภูมิภาค โดยเฉพาะเมื่อจีนมีโครงการขนาดใหญ่ เช่น:
- คลองฟูนันเตโช (โครงการสมมุติในลักษณะคลองไทย) ซึ่งหากเกิดขึ้นจริง จะเชื่อมต่อทะเลอันดามันกับอ่าวไทย และเป็นจุดยุทธศาสตร์สำคัญที่อาจส่งผลต่อการควบคุมเส้นทางเดินเรือในภูมิภาค
- สนามบินดาราสาคร ซึ่งอาจเป็นส่วนหนึ่งของยุทธศาสตร์การขยายอิทธิพลทางทหารของจีน โดยมีข้อกังวลว่าโครงสร้างพื้นฐานเหล่านี้อาจถูกใช้เพื่อการทหารในอนาคต
การที่จีนขยายบทบาทในไทยและภูมิภาคในลักษณะนี้ ทำให้สหรัฐอเมริกามีแนวโน้มตอบโต้ด้วยการเพิ่มความร่วมมือด้านความมั่นคงกับประเทศพันธมิตรในอาเซียน หรืออาจพิจารณาวางกำลังทหารในพื้นที่สำคัญของไทยหากสถานการณ์ตึงเครียดมากขึ้น เช่น ในพื้นที่ใกล้ช่องแคบมะละกา หรืออ่าวไทยตอนล่าง
ผลกระทบที่ตามมาคือ:
- ไทยอาจตกอยู่ในภาวะ “สมดุลที่ลำบาก” ต้องประคับประคองความสัมพันธ์กับทั้งสองฝ่ายอย่างระมัดระวัง
- ความเสี่ยงต่อการเป็นพื้นที่แข่งขันทางอำนาจ ซึ่งอาจกลายเป็นจุดยุทธศาสตร์ที่ถูกรบกวน หากเกิดความขัดแย้งหรือการเผชิญหน้าโดยตรง
- แรงกดดันให้เลือกข้างทางยุทธศาสตร์ เช่น การเข้าร่วมหรือไม่เข้าร่วมพันธมิตรทางทหารหรือเศรษฐกิจอย่าง Indo-Pacific Economic Framework (IPEF) ของสหรัฐฯ หรือ Belt and Road Initiative (BRI) ของจีน
ในภาพรวม ความตึงเครียดระหว่างจีนกับสหรัฐฯ กำลังกดดันให้ไทยต้องวางยุทธศาสตร์นโยบายต่างประเทศอย่างรอบคอบ เพื่อรักษาผลประโยชน์แห่งชาติ ท่ามกลางการแข่งขันของสองขั้วอำนาจโลก
✅สิ่งที่ประเทศไทยสามารถทำได้ท่ามกลางความตึงเครียดระหว่างจีนและสหรัฐฯ
เพื่อรักษาผลประโยชน์ของชาติและเสถียรภาพในภูมิภาค ต่อไปนี้คือกลยุทธ์ที่ประเทศไทยสามารถนำไปใช้:
1. การเสริมสร้างความเป็นกลางทางการทูต
ประเทศไทยสามารถรักษาบทบาทของตนในฐานะผู้เล่นที่เป็นกลาง โดยสนับสนุนการทูต การเจรจา และการแก้ไขข้อขัดแย้งด้วยสันติวิธี ผ่านการรักษาความสัมพันธ์ที่สมดุลกับทั้งจีนและสหรัฐฯ โดยทำหน้าที่เป็นผู้ไกล่เกลี่ยหรือส่งเสริมการเจรจาในฟอรัมระดับภูมิภาค เช่น อาเซียน, การประชุมสุดยอดเอเชียตะวันออก, และความร่วมมือในกรอบ APEC การรักษาความเป็นกลางทางการทูตนี้จะช่วยเสริมสร้างบทบาทของไทยในการเป็นสะพานเชื่อมระหว่างสองมหาอำนาจและคุ้มครองอธิปไตยและผลประโยชน์ทางเศรษฐกิจของประเทศ
2. การกระจายแหล่งการค้าและการลงทุน
เพื่อหลีกเลี่ยงการพึ่งพาประเทศใดประเทศหนึ่งมากเกินไป ประเทศไทยสามารถกระจายแหล่งการค้าและแหล่งการลงทุน โดยการสำรวจตลาดใหม่และเสริมสร้างความสัมพันธ์กับพันธมิตรทั่วโลก เช่น สหภาพยุโรป ญี่ปุ่น อินเดีย และออสเตรเลีย การกระจายแหล่งการค้าจะช่วยให้ไทยสามารถลดความเสี่ยงจากการพึ่งพาจีนและสหรัฐฯ มากเกินไป ซึ่งจะช่วยปกป้องเศรษฐกิจจากความไม่แน่นอนที่เกิดจากความตึงเครียดทางการเมืองโลก
3. การเสริมสร้างความร่วมมือด้านความมั่นคงในภูมิภาค
ประเทศไทยควรเสริมสร้างความร่วมมือด้านความมั่นคงทั้งในอาเซียนและกับพันธมิตรจากภายนอก โดยการรักษาความร่วมมือทางทหารกับสหรัฐฯ ไปพร้อมๆ กับการเสริมสร้างความสัมพันธ์ด้านความมั่นคงกับจีนในด้านต่าง ๆ เช่น การต่อต้านการก่อการร้าย การรับมือภัยพิบัติ และความมั่นคงทางทะเล การเสริมสร้างความร่วมมือด้านความมั่นคงทั้งสองฝ่ายจะช่วยให้ประเทศไทยมีความมั่นคงในท่ามกลางการเปลี่ยนแปลงในภูมิภาค
4. การส่งเสริมความยืดหยุ่นทางเศรษฐกิจและนวัตกรรม
นอกจากการรักษาความสัมพันธ์ทางการทูตแล้ว ไทยยังควรมุ่งเน้นในการสร้างความยืดหยุ่นทางเศรษฐกิจ โดยการลงทุนในภาคส่วนสำคัญ เช่น เทคโนโลยี นวัตกรรม และพลังงานสีเขียว เพื่อลดการพึ่งพาภายนอกและเสริมสร้างความสามารถในการแข่งขันในระยะยาว การเสริมสร้างอุตสาหกรรมในประเทศและการสนับสนุนผู้ประกอบการในประเทศจะช่วยให้ไทยสามารถรับมือกับการเปลี่ยนแปลงของเศรษฐกิจโลกได้ดีขึ้น
5. การส่งเสริมการบูรณาการทางเศรษฐกิจในภูมิภาค
ประเทศไทยสามารถมีบทบาทในการส่งเสริมการบูรณาการทางเศรษฐกิจในภูมิภาค เช่น การเข้าร่วมในความร่วมมือทางเศรษฐกิจ Regional Comprehensive Economic Partnership (RCEP) หรือ Indo-Pacific Economic Framework (IPEF) ของสหรัฐฯ เพื่อสร้างโอกาสทางการค้าภายในภูมิภาค ขณะเดียวกันก็ต้องมั่นใจว่าไทยจะไม่ตกอยู่ในภาวะที่ต้องเลือกข้างในการแข่งขันทางการค้าระหว่างจีนและสหรัฐฯ การบูรณาการทางเศรษฐกิจจะช่วยสร้างสภาพแวดล้อมที่เสถียรและร่วมมือกันในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ลดความเสี่ยงจากความขัดแย้งที่อาจเกิดขึ้น
💢มุมมองทางกฎหมาย: บทบาทของทนายความในภาวะความขัดแย้งระหว่างจีน-สหรัฐฯ
ทนายความ โดยเฉพาะผู้เชี่ยวชาญด้านกฎหมายระหว่างประเทศ กฎหมายการค้าระหว่างประเทศ และกฎหมายความมั่นคง มีบทบาทสำคัญหลายประการในการช่วยให้ทั้งภาครัฐและเอกชนของไทยสามารถรับมือกับสถานการณ์เช่นนี้ได้อย่างมีประสิทธิภาพ
🔎 1. ให้คำปรึกษาเชิงยุทธศาสตร์
- การตีความอนุสัญญาสหประชาชาติว่าด้วยกฎหมายทะเล (UNCLOS)
- กฎระเบียบขององค์การการค้าโลก (WTO)
- การเข้าร่วมหรือไม่เข้าร่วมพันธมิตรเศรษฐกิจ เช่น IPEF หรือ RCEP
⚖️ 2. การจัดการความเสี่ยงด้านกฎหมายให้ภาคเอกชน
- ตรวจสอบสัญญาระหว่างประเทศ
- ปรับข้อกำหนดการค้าให้สอดคล้องกับข้อจำกัดใหม่
- แนะนำการดำเนินธุรกิจที่ไม่ละเมิดกฎหมายคว่ำบาตรระหว่างประเทศ
🕊️ 3. การไกล่เกลี่ยข้อพิพาทระหว่างประเทศ
หากเกิดข้อพิพาทในเรื่องเขตแดน เศรษฐกิจ หรือทรัพยากรทางทะเล ไทยอาจต้องพึ่งพากระบวนการระงับข้อพิพาท เช่น อนุญาโตตุลาการระหว่างประเทศ หรือการเจรจาภายใต้กลไกของสหประชาชาติ
ทนายความที่มีความเชี่ยวชาญในกระบวนการเหล่านี้สามารถ:
- ทำหน้าที่แทนประเทศไทยในเวทีระหว่างประเทศ
- จัดทำเอกสารหลักฐานและข้อกฎหมายสนับสนุนจุดยืนของประเทศ
- เจรจาเพื่อลดความขัดแย้งและหลีกเลี่ยงการเผชิญหน้า
สำนักงานกฎหมายวงศกรณ์มองว่า ความขัดแย้งระหว่างมหาอำนาจเช่นนี้จำเป็นต้องมีการเตรียมความพร้อมเชิงกฎหมาย โดยเฉพาะในด้านการทำธุรกิจระหว่างประเทศ การจัดการสัญญา และการวางกลยุทธ์ทางกฎหมายที่ลดความเสี่ยงในอนาคต ทั้งภาครัฐและเอกชนสามารถขอคำปรึกษาได้ในประเด็นที่เกี่ยวข้องกับข้อพิพาททางการค้า การลงทุน และกฎหมายที่เกี่ยวเนื่องกับนโยบายต่างประเทศ
นอกจากนี้ หากมีเหตุการณ์ที่อาจส่งผลกระทบต่อธุรกิจหรือผลประโยชน์ของบุคคลหรือองค์กร ไม่ว่าจะเกิดขึ้นแล้วหรือมีแนวโน้มจะเกิดขึ้นในอนาคต ทางสำนักงานฯ ก็พร้อมให้คำปรึกษาและแนวทางการดำเนินการทางกฎหมายอย่างเหมาะสม
บทบาทของทนายจึงไม่ใช่แค่แก้ปัญหาเฉพาะหน้า แต่ยังรวมถึงการวางแนวทางป้องกันและรักษาผลประโยชน์ของไทยในบริบทโลกที่ซับซ้อนมากขึ้น
อ้างอิงจากเว็บไซต์ ： มติชนออนไลน์thac.or.th+3The 101+3มติชนออนไลน์+3
เขียนโดย ：วรารัตน์ วงโพธิสาร (นักศึกษาฝึกประสบการณ์ภาษาจีน)
