เข้าใจเรื่อง จุดเริ่มต้นของ “คดีเช็ค” ให้ถูกต้อง

“เช็ค” เป็นหนึ่งในเครื่องมือทางการเงินที่ได้รับความนิยมในการทำธุรกิจและใช้ชำระหนี้ นอกจากนี้การใช้เช็คยังเป็นเครื่องมือทางการเงินที่สำคัญในโลกธุรกิจและการทำธุรกรรมต่าง ๆ แต่ก็ยังมีความเข้าใจผิดเกี่ยวกับสถานที่ที่เกี่ยวข้องกับเช็คอยู่บ่อยครั้ง โดยเฉพาะอย่างยิ่งเรื่อง “สถานที่ขึ้นเงินเช็ค” กับ “สถานที่ที่ธนาคารปฏิเสธการจ่ายเช็ค” ซึ่งหลายคนเข้าใจผิดว่าเป็นที่เดียวกัน ทั้งที่ในความเป็นจริงแล้วเป็นคนละสถานที่กัน วันนี้สำนักงานกฎหมายวงศกรณ์จะพามาไขข้อข้องใจเกี่ยวกับเรื่องเช็คให้มากยิ่งขึ้นกัน

คำว่า “การออกเช็คในท้องที่ใด” หมายถึงอะไร?

คำพิพากษาศาลฎีกาที่ 2070/2543 (ตัวย่อ) ระบุว่า การกระทำความผิดตามพระราชบัญญัติว่าด้วยความผิดอันเกิดจากการใช้เช็ค พ.ศ. 2534 มาตรา 4 การออกเช็คในท้องที่ใดย่อมถือได้ว่าการกระทำความผิดอาญาได้กระทำลงในท้องที่นั้นต่อเนื่องกับการกระทำความผิดในท้องที่ที่ธนาคารปฏิเสธการจ่ายเงิน จำเลยได้ออกเช็คตามฟ้องในท้องที่อำเภอบางบาลซึ่งอยู่ในเขตอำนาจการสอบสวนของพนักงานสอบสวนสถานีตำรวจภูธรอำเภอบางบาล และธนาคารตามเช็คได้ปฏิเสธการจ่ายเงินในเขตท้องที่อำเภอพระนครศรีอยุธยาซึ่งอยู่ในเขตอำนาจการสอบสวนของพนักงานสอบสวนสถานีตำรวจภูธรอำเภอพระนครศรีอยุธยาถือได้ว่าการกระทำความผิดคดีนี้ได้กระทำลงในอำเภอบางบาลต่อเนื่องกับการกระทำความผิดในอำเภอพระนครศรีอยุธยาจังหวัดพระนครศรีอยุธยา พนักงานสอบสวนของสถานีตำรวจภูธรอำเภอบางบาลและสถานีตำรวจภูธรอำเภอพระนครศรีอยุธยาย่อมมีอำนาจสอบสวนคดีนี้ได้เมื่อผู้เสียหายได้ร้องทุกข์ต่อพนักงานสอบสวนสถานีตำรวจภูธรอำเภอบางบาลและพนักงานสอบสวนสถานีตำรวจภูธรอำเภอบางบาลทำการสอบสวนแล้ว คดีนี้จึงมีการสอบสวนโดยชอบ โจทก์ย่อมมีอำนาจฟ้อง

ดังนั้นตาม คำพิพากษาศาลฎีกาที่ 2070/2543 คำว่า “การออกเช็คในท้องที่ใด” หมายถึง สถานที่ที่ผู้สั่งจ่ายเช็คได้ลงลายมือชื่อในเช็คและส่งมอบให้แก่ผู้รับ ไม่ใช่สถานที่ตั้งของธนาคารที่เช็คนั้นสั่งจ่าย

นั่นหมายความว่า การออกเช็คไม่ได้เกี่ยวข้องกับธนาคารที่เจ้าของบัญชีเปิดบัญชีอยู่เลย แต่ขึ้นอยู่กับสถานที่ที่มีการลงนามและส่งมอบเช็คให้แก่ผู้รับนั่นเอง

อธิบายเพิ่มเติมเกี่ยวกับ “การออกเช็ค”

 “การออกเช็ค” ตามหลักกฎหมาย หมายถึงอะไร?

“การออกเช็ค” คือ การที่ผู้สั่งจ่าย (เจ้าของบัญชี) ลงลายมือชื่อในเช็ค และ ส่งมอบเช็คให้แก่ผู้รับ

สถานที่ที่ถือว่าเป็นที่ออกเช็ค คือที่ไหน?
สถานที่ที่มีการลงนามและส่งมอบเช็คให้แก่ผู้รับ
ไม่ใช่สถานที่ตั้งของธนาคารที่ออกเช็ค (เช่น ธนาคารที่เจ้าของบัญชีมีบัญชีอยู่)ตัวอย่างเช่น หากนาย A เซ็นเช็คและมอบให้แก่บริษัท B ที่กรุงเทพฯ แต่บัญชีของนาย A อยู่ที่ธนาคารสาขาภูเก็ต สถานที่ออกเช็คยังคงเป็นกรุงเทพฯ ไม่ใช่ภูเก็ต

คดีเช็คเด้ง “มูลคดีเกิดขึ้น” ตามหลักกฎหมายอาญา

คดีเช็คเด้งเป็นความผิดทางอาญาตาม พระราชบัญญัติว่าด้วยความผิดอันเกิดจากการใช้เช็ค พ.ศ. 2534
 และสามารถกำหนดสถานที่ที่เป็น “มูลคดีเกิดขึ้น” ได้ใน 2 กรณีหลัก ได้แก่

1️⃣ สถานที่ที่ออกเช็ค
 หมายถึง สถานที่ที่ผู้สั่งจ่ายลงลายมือชื่อและมอบเช็คให้แก่ผู้รับ

2️⃣ สถานที่ที่เช็คถูกปฏิเสธการจ่ายเงิน

 หมายถึง สถานที่ที่ธนาคารปฏิเสธการจ่ายเงินเมื่อผู้รับเช็คนำไปขึ้นเงิน

ดังนั้น ศาลที่มีอำนาจพิจารณาคดีสามารถเป็น
ศาลในเขตที่มีการออกเช็ค
ศาลในเขตที่ธนาคารปฏิเสธการจ่ายเงิน

ตัวอย่างความเข้าใจผิดที่พบบ่อย

❌ “ธนาคารที่เช็คถูกปฏิเสธการจ่าย” กับ “สถานที่ขึ้นเงิน” เป็นที่เดียวกัน
✅ ความจริง: ธนาคารที่เช็คถูกปฏิเสธ คือ ธนาคารที่เช็คต้องถูกเรียกเก็บ ไม่ใช่ธนาคารที่ผู้รับเช็คนำไปขึ้นเงิน

ตัวอย่างเช่น

  • นาย A เปิดบัญชีไว้ที่ธนาคารสาขากรุงเทพฯ
  • ต่อมานาย A ออกเช็คให้แก่ นาย B และมอบให้ที่จังหวัดเชียงใหม่
  • นาย B นำเช็คไปขึ้นเงินที่ธนาคารในจังหวัดขอนแก่น
  • เช็คต้องเรียกเก็บจากบัญชีของนาย A ที่ธนาคารสาขากรุงเทพฯ แต่เมื่อส่งไปเรียกเก็บแล้ว ถูกปฏิเสธการจ่าย

 ในกรณีนี้
 ✔️ สถานที่ออกเช็ค = เชียงใหม่
  ✔️ สถานที่เช็คถูกปฏิเสธการจ่าย = กรุงเทพฯ
  ❌ ขอนแก่นไม่มีส่วนเกี่ยวข้องกับการพิจารณาคดี

เขตอำนาจศาลในการฟ้องคดีเช็ค

อย่างที่กล่าวไปนั้น เมื่อมีกรณีเช็คเด้ง หรือเช็คถูกปฏิเสธการจ่ายเงิน ผู้เสียหายสามารถยื่นฟ้องต่อศาลได้โดยพิจารณาจากสถานที่ที่เกี่ยวข้องกับคดี ดังนี้

 1. ศาลในเขตที่มีการออกเช็ค
 📌 คือศาลในเขตที่ผู้สั่งจ่ายลงลายมือชื่อและมอบเช็คให้แก่ผู้รับ
  📌 เช่น หากนาย A ออกเช็คที่จังหวัดเชียงใหม่ ศาลเชียงใหม่จะมีเขตอำนาจพิจารณาคดีนี้

2. ศาลในเขตที่ธนาคารปฏิเสธการจ่ายเงิน
 📌 คือศาลในเขตที่ธนาคารที่ต้องทำการชำระเงินตามเช็คตั้งอยู่ และเป็นที่ที่เช็คถูกปฏิเสธการจ่ายเงิน
  📌 เช่น หากนาย A มีบัญชีอยู่ที่ธนาคารสาขากรุงเทพฯ และธนาคารปฏิเสธการจ่ายเงินที่สาขากรุงเทพฯ ศาลกรุงเทพฯ จะมีเขตอำนาจพิจารณาคดีนี้

ไม่สามารถฟ้องที่ศาลในเขตที่ผู้รับเช็คนำไปขึ้นเงินได้ หากไม่ได้เป็นสถานที่ออกเช็คหรือสถานที่ปฏิเสธการจ่าย

ข้อสรุปสำคัญ

“การออกเช็คในท้องที่ใด” = สถานที่ที่ผู้สั่งจ่ายเซ็นชื่อและมอบเช็คให้ผู้รับ
ไม่ใช่ สถานที่ที่ธนาคารของผู้สั่งจ่ายตั้งอยู่
✅ สามารถ ฟ้องคดีได้ในศาลที่เช็คถูกออก หรือศาลที่เช็คถูกปฏิเสธการจ่ายเงินจากธนาคาร

หากคุณต้องการใช้สถานที่ตั้งของธนาคารเป็นเหตุแห่งมูลคดี ควรเป็นกรณีที่เช็คถูกนำไปขึ้นเงินที่ธนาคารสาขานั้นและถูกปฏิเสธการจ่ายเงินในเขตนั้น

สำนักงานกฎหมายวงศกรณ์ พร้อมให้คำปรึกษาเกี่ยวกับคดีเช็คทั้งหมด

อย่างที่กล่าวไปข้างต้นเป็นเพียงการให้ความรู้ทางกฎหมายเท่านั้น แต่ปัญหาที่เกี่ยวข้องกับเช็คก็มีหลายปัญหาและหลายกรณีด้วยกัน เช่น เช็คเด้ง, การฟ้องร้องคดีเช็ค, และ การเรียกเก็บเงินจากเช็ค ต้องอาศัยความเข้าใจที่ถูกต้องเกี่ยวกับกฎหมายและกระบวนการดำเนินคดี หากคุณกำลังเผชิญกับปัญหาเกี่ยวกับเช็ค ไม่ว่าจะเป็นผู้รับเช็คที่ถูกปฏิเสธการจ่ายเงิน หรือผู้สั่งจ่ายที่ต้องการคำแนะนำด้านกฎหมาย สำนักงานกฎหมายวงศกรณ์ เรามีความเชี่ยวชาญในการให้คำปรึกษาและดำเนินคดีเกี่ยวกับคดีเช็คโดยเฉพาะ พร้อมให้บริการทางกฎหมายกับลูกความเพื่อให้ได้รับความเป็นธรรม