หากชาวต่างชาติถูกจับกุมในประเทศไทย ต้องทำอย่างไร? รู้จัก “สิทธิขั้นพื้นฐาน” ที่สำคัญมาก และเรื่องการ “ประกันตัว” ที่ไม่ควรมองข้าม

ประเทศไทยเป็นประเทศที่มีชาวต่างชาติเดินทางเข้ามาอยู่อาศัย ทำงาน ท่องเที่ยว หรือทำธุรกิจเป็นจำนวนมากในแต่ละปี อย่างไรก็ตาม แม้จะไม่มีใครอยากให้เกิดขึ้น แต่ในทางปฏิบัติ ชาวต่างชาติบางรายอาจตกอยู่ในสถานการณ์ที่ถูกเจ้าหน้าที่จับกุม ไม่ว่าจะเป็นคดีอาญา คดีแรงงาน คดีเข้าเมือง หรือคดีอื่น ๆ ตามกฎหมายไทย

สิ่งสำคัญคือ แม้จะเป็นชาวต่างชาติ แต่เมื่ออยู่ในประเทศไทย ยังคงมีสิทธิขั้นพื้นฐานตามกฎหมายไทย โดยเฉพาะสิทธิในกระบวนการยุติธรรม และสิทธิในการประกันตัวเพื่อออกมาต่อสู้คดีอย่างเป็นธรรม ซึ่งชาวต่างชาติจำนวนมากยังไม่ทราบข้อมูลเหล่านี้อย่างถูกต้อง

บทความนี้จะพาคุณทำความเข้าใจว่า หากชาวต่างชาติถูกจับกุมในไทย สามารถทำอะไรได้บ้าง และสิทธิใดบ้างที่ต้องรู้ไว้เพื่อปกป้องตนเอง

1. สิทธิที่จะรู้ว่า “ถูกจับเพราะอะไร”

สิทธิขั้นพื้นฐานที่สุดของผู้ถูกจับกุม คือ สิทธิที่จะรับทราบข้อกล่าวหา
เจ้าหน้าที่ตำรวจมีหน้าที่ต้องแจ้งให้ทราบอย่างชัดเจนว่า

• ถูกจับในข้อหาใด
• เหตุแห่งการจับกุมคืออะไร
• อาศัยกฎหมายฉบับใดในการจับกุม

หากเจ้าหน้าที่ไม่แจ้งเหตุผล หรือแจ้งไม่ชัดเจน การจับกุมนั้นอาจ ไม่ชอบด้วยกฎหมาย และสามารถนำมาใช้เป็นข้อโต้แย้งในชั้นสอบสวนหรือชั้นศาลได้

 2. สิทธิในการพบทนายความทันที

เมื่อถูกจับกุม ชาวต่างชาติมีสิทธิขอพบทนายความได้ทันที
ไม่ว่าจะเป็น

• ทนายความที่ตนเองแต่งตั้ง
• หรือขอให้เจ้าหน้าที่ช่วยประสานหาทนายความให้

ที่สำคัญคือ ผู้ถูกจับกุมมีสิทธิปรึกษาทนายความเป็นการส่วนตัวก่อนให้การ กับพนักงานสอบสวน การมีทนายตั้งแต่ต้นจะสามารถช่วยลดความเสี่ยงจากการสื่อสารผิดพลาด โดยเฉพาะในกรณีที่มีอุปสรรคด้านภาษา

3. สิทธิที่จะไม่ให้ถ้อยคำเป็นปรปักษ์ต่อตนเอง

ผู้ถูกจับกุมมีสิทธิ

• ไม่ให้การ
• ปฏิเสธการตอบคำถามบางประเด็น
• หรือรอให้ทนายความมาอยู่ด้วยก่อนให้การเป็นลายลักษณ์อักษร

สิ่งสำคัญที่ชาวต่างชาติหลายคนยังไม่ทราบคือ
👉 การไม่พูด ไม่ถือว่ามีความผิด

ในทางกลับกัน คำพูดทุกคำที่ให้ไป อาจถูกนำไปใช้เป็นพยานหลักฐานในอนาคต ดังนั้นการใช้สิทธิอย่างรอบคอบจึงมีความสำคัญอย่างมาก

4. สิทธิในการแจ้งญาติ บุคคลที่ไว้วางใจ หรือสถานทูต

เมื่อถูกจับกุม ชาวต่างชาติมีสิทธิขอให้เจ้าหน้าที่

• ติดต่อญาติ
• ติดต่อบุคคลที่ไว้วางใจ
• และแจ้งสถานทูตหรือสถานกงสุลของประเทศตนเอง

การแจ้งสถานทูตมีความสำคัญอย่างยิ่ง เพราะสถานทูตสามารถให้ความช่วยเหลือในด้านการประสานงาน การแปลภาษา และการคุ้มครองสิทธิขั้นพื้นฐานของพลเมืองตนเอง

5. สิทธิในการขอ “ประกันตัว” เพื่อออกมาต่อสู้คดี

หนึ่งในสิทธิที่สำคัญที่สุดคือ สิทธิในการขอประกันตัว
ตราบใดที่กฎหมายไทยยังเปิดช่องให้ปล่อยตัวชั่วคราว ผู้ถูกจับกุมสามารถยื่นคำร้องขอประกันตัวได้ ไม่ว่าคดีจะอยู่ในชั้นใดก็ตาม ได้แก่

• ชั้นตำรวจ
• ชั้นอัยการ
• หรือชั้นศาล

การประกันตัวช่วยให้ผู้ต้องหาหรือจำเลยสามารถออกมาต่อสู้คดีอย่างมีประสิทธิภาพ เตรียมเอกสาร พยาน และประสานงานกับทนายความได้ดีกว่าการถูกคุมขัง

อย่างไรก็ตาม สำหรับชาวต่างชาติ การขอประกันตัวอาจมีเงื่อนไขพิเศษ เช่น

• หลักทรัพย์ประกัน
• ผู้ค้ำประกัน
• หรือเงื่อนไขห้ามเดินทางออกนอกราชอาณาจักร

การมีทนายความที่เข้าใจกฎหมายไทยและบริบทของคดี จะสามารถช่วยเพิ่มโอกาสในการได้รับการประกันตัวอย่างมาก

6. เจ้าหน้าที่ไม่มีสิทธิใช้ความรุนแรงหรือบังคับให้รับสารภาพ

เจ้าหน้าที่ตำรวจ ไม่มีสิทธิ

• ใช้ความรุนแรง
• ข่มขู่
• ทำร้ายร่างกาย
• หรือทรมานเพื่อบังคับให้รับสารภาพ

หากเกิดเหตุการณ์ดังกล่าว ผู้ถูกจับกุมสามารถ

• ร้องเรียน
• และใช้เป็นเหตุโต้แย้งความชอบด้วยกฎหมายของพยานหลักฐานได้

พยานหลักฐานที่ได้มาโดยไม่ชอบ อาจถูกศาลวินิจฉัยว่าใช้ไม่ได้ในคดี

เมื่อเกิดสถานการณ์ถูกจับกุม ไม่ว่าจะเป็นชาวไทยหรือชาวต่างชาติ สิ่งที่สำคัญที่สุดไม่ใช่การรีบอธิบายหรือแก้ตัวในทันที แต่คือการรู้จักควบคุมสถานการณ์และใช้สิทธิของตนเองอย่างถูกต้อง หลายคดีเริ่มต้นจากความตื่นตระหนก พูดโดยขาดสติ หรือให้ถ้อยคำโดยไม่มีทนายความอยู่ด้วย ซึ่งอาจส่งผลเสียต่อรูปคดีในระยะยาว ดังนั้น หากคุณหรือคนใกล้ชิดถูกจับกุม สิ่งต่อไปนี้คือแนวทางพื้นฐานที่ควรทำทันที เพื่อปกป้องสิทธิและผลประโยชน์ของตนเองในกระบวนการยุติธรรม

1.  ตั้งสติ

2.  อย่าพูดเกินความเป็นจริง หรือพูดโดยไม่มีทนาย

3.  รีบขอพบทนายความโดยทันที

เพราะทุกคำพูดอาจกลายเป็นหลักฐานในอนาคตได้ การมีทนายตั้งแต่แรกจะสามารถปกป้องสิทธิของคุณได้อย่างดีที่สุด

ชาวต่างชาติก็มีสิทธิ และการมีทนายความคือกุญแจสำคัญ

ไม่ว่าชาวต่างชาติจะถูกจับกุมด้วยเหตุใดในประเทศไทยสิทธิขั้นพื้นฐานยังคงได้รับการคุ้มครองตามกฎหมาย โดยเฉพาะสิทธิในการพบทนาย และสิทธิในการขอประกันตัวเพื่อออกมาต่อสู้คดี

หากคุณหรือบุคคลใกล้ชิดเป็นชาวต่างชาติและถูกจับกุมในประเทศไทยอย่ารอให้เรื่องบานปลาย การปรึกษาทนายความตั้งแต่ต้น คือทางเลือกที่ปลอดภัยและรอบคอบที่สุด เพราะในคดีความ ทุกนาทีมีค่า และการรู้สิทธิของตนเอง คือเกราะป้องกันที่สำคัญที่สุดในกระบวนการยุติธรรมไทย