หลักเกณฑ์การประกันตัวในคดีอาญา สิทธิขั้นพื้นฐานที่จำเป็นต้องรู้

การประกันตัวถือเป็นสิทธิขั้นพื้นฐานที่กฎหมายมอบให้กับผู้ต้องหาและจำเลยในคดีอาญา เพื่อป้องกันไม่ให้บุคคลถูกควบคุมตัวโดยไม่จำเป็นในระหว่างการดำเนินคดี หลายคนอาจสงสัยว่า การประกันตัวทำได้ในกรณีไหนบ้าง? ใช้หลักทรัพย์อะไรในการยื่นประกันตัว? และมีขั้นตอนหรือเงื่อนไขอย่างไร? บทความนี้จะอธิบายหลักเกณฑ์การประกันตัวในคดีอาญาอย่างละเอียด เพื่อให้ประชาชนเข้าใจสิทธิและขั้นตอนที่ถูกต้องในการดำเนินการ

 การประกันตัวคืออะไร?

การประกันตัว คือ การที่ผู้ต้องหา หรือจำเลยได้รับการปล่อยตัวชั่วคราวระหว่างการพิจารณาคดี โดยมีเงื่อนไขว่า ผู้ที่ได้รับการประกันตัวจะต้องปฏิบัติตามเงื่อนไขที่ศาลกำหนด เช่น การมารายงานตัวต่อศาลตามนัดหมาย การไม่หลบหนี และการไม่กระทำผิดซ้ำในช่วงระหว่างการประกันตัว

ประเภทของการประกันตัว

การประกันตัวในประเทศไทยแบ่งออกเป็น 2 ประเภท ได้แก่

1. การประกันตัวในชั้นสอบสวน
เป็นการประกันตัวในระหว่างที่คดียังอยู่ในความดูแลของพนักงานสอบสวน ซึ่งผู้ต้องหาจะต้องยื่นขอประกันตัวต่อพนักงานสอบสวน หรือหัวหน้าสถานีตำรวจในท้องที่ที่ทำการสอบสวน

2. การประกันตัวในชั้นพิจารณาคดี
เป็นการประกันตัวในระหว่างที่คดีอยู่ในขั้นตอนของศาล ผู้ต้องหาหรือจำเลยจะต้องยื่นขอประกันตัวต่อศาล โดยศาลจะพิจารณาจากหลักทรัพย์ที่ยื่นและความเสี่ยงในการหลบหนีหรือกระทำผิดซ้ำ

หลักเกณฑ์ในการประกันตัว

การพิจารณาว่าจะอนุญาตให้ประกันตัวหรือไม่นั้น ขึ้นอยู่กับดุลยพินิจของพนักงานสอบสวนหรือศาล ซึ่งจะพิจารณาจากปัจจัยดังต่อไปนี้

1. ความหนักเบาของคดี
หากคดีมีโทษรุนแรง เช่น คดีฆาตกรรม คดีค้ายาเสพติด หรือคดีที่มีโทษประหารชีวิต ศาลมักจะพิจารณาอย่างรอบคอบก่อนอนุญาตให้ประกันตัว เนื่องจากผู้ต้องหาอาจมีแนวโน้มที่จะหลบหนี

2. พฤติกรรมของผู้ต้องหา
หากผู้ต้องหาเคยมีประวัติหลบหนีหรือกระทำผิดซ้ำในระหว่างที่ได้รับการประกันตัว ศาลอาจพิจารณาไม่อนุญาตให้ประกันตัว

3. ความเสี่ยงในการหลบหนี
หากผู้ต้องหามีความเสี่ยงที่จะหลบหนี หรือมีแนวโน้มที่จะไปยุ่งเกี่ยวกับพยานหลักฐาน ศาลอาจปฏิเสธคำร้องขอประกันตัว

4. ความจำเป็นทางสุขภาพหรือครอบครัว
ศาลอาจพิจารณาอนุญาตให้ประกันตัว หากผู้ต้องหามีเหตุผลทางสุขภาพ หรือมีภาระที่ต้องดูแลครอบครัว

หลักทรัพย์ที่ใช้ในการประกันตัว

ในการขอประกันตัว ผู้ต้องหาหรือจำเลยต้องยื่นหลักทรัพย์ค้ำประกันเพื่อแสดงความมั่นใจว่าจะไม่หลบหนี โดยหลักทรัพย์ที่ใช้ได้ ได้แก่

1. เงินสด
การใช้เงินสดเป็นหลักทรัพย์ค้ำประกันเป็นวิธีที่ได้รับความนิยม เนื่องจากง่ายต่อการดำเนินการ

2. โฉนดที่ดิน
ผู้ต้องหาสามารถใช้โฉนดที่ดินที่มีมูลค่าเพียงพอเป็นหลักทรัพย์ค้ำประกันได้ โดยต้องผ่านการประเมินราคาจากเจ้าหน้าที่

3. พันธบัตรรัฐบาล
พันธบัตรที่ออกโดยรัฐบาลสามารถใช้เป็นหลักทรัพย์ค้ำประกันได้ เนื่องจากมีความน่าเชื่อถือสูง

4. บุคคลค้ำประกัน
ในบางกรณี ผู้ต้องหาอาจใช้บุคคลที่มีความน่าเชื่อถือและมีฐานะทางการเงินดีมาเป็นผู้ค้ำประกันแทนหลักทรัพย์ได้

ขั้นตอนการยื่นประกันตัว

ขั้นตอนในการยื่นคำร้องขอประกันตัวมีดังนี้

1. เตรียมเอกสารและหลักทรัพย์
ผู้ต้องหาหรือญาติจะต้องเตรียมเอกสารที่เกี่ยวข้อง เช่น บัตรประชาชน โฉนดที่ดิน หรือเอกสารที่แสดงหลักทรัพย์ค้ำประกัน

2. ยื่นคำร้องต่อพนักงานสอบสวนหรือศาล
ผู้ยื่นคำร้องจะต้องยื่นคำร้องขอประกันตัวต่อพนักงานสอบสวน หรือศาลที่รับผิดชอบคดี

3. พิจารณาคำร้อง
พนักงานสอบสวนหรือศาลจะพิจารณาคำร้องขอประกันตัว โดยพิจารณาจากปัจจัยต่าง ๆ ที่กล่าวมา

4. อนุญาตหรือปฏิเสธการประกันตัว
หากพนักงานสอบสวนหรือศาลอนุญาตให้ประกันตัว ผู้ต้องหาจะได้รับการปล่อยตัวชั่วคราว แต่หากถูกปฏิเสธ ผู้ต้องหาจะต้องถูกควบคุมตัวต่อไป

เงื่อนไขและข้อจำกัดในการประกันตัว

เมื่อได้รับการประกันตัวแล้ว ผู้ต้องหาหรือจำเลยจะต้องปฏิบัติตามเงื่อนไขที่ศาลกำหนด เช่น

• มารายงานตัวตามกำหนด
• ไม่เดินทางออกนอกประเทศโดยไม่ได้รับอนุญาต
• ไม่ยุ่งเกี่ยวกับพยานหลักฐาน หรือกระทำผิดซ้ำ

หากผู้ต้องหาฝ่าฝืนเงื่อนไขดังกล่าว ศาลมีสิทธิที่จะถอนการประกันตัว และควบคุมตัวผู้ต้องหาอีกครั้ง

ข้อควรรู้เกี่ยวกับการประกันตัว

1. การประกันตัวเป็นสิทธิที่กฎหมายรับรอง แต่ไม่ใช่สิทธิที่ได้รับโดยอัตโนมัติ ศาลมีดุลยพินิจในการอนุญาตหรือปฏิเสธ

2. หากไม่มีหลักทรัพย์ในการประกันตัว ผู้ต้องหาสามารถใช้บริการกองทุนยุติธรรม หรือบริษัทประกันตัวเอกชนได้

3. การปฏิบัติตามเงื่อนไขหลังจากได้รับการประกันตัวมีความสำคัญอย่างมาก เพราะหากละเมิดเงื่อนไข อาจนำไปสู่การถูกจับกุมตัวอีกครั้ง

ทำไมต้องปรึกษาทนายความผู้เชี่ยวชาญ เมื่อต้องการประกันตัว

การประกันตัวถือเป็นกระบวนการทางกฎหมายที่ช่วยให้ผู้ต้องหาหรือจำเลยได้รับสิทธิในการปล่อยตัวชั่วคราวระหว่างคดี การทำความเข้าใจหลักเกณฑ์และขั้นตอนการประกันตัวจะช่วยให้ประชาชนสามารถดำเนินการได้อย่างถูกต้องและไม่เสียเปรียบในกระบวนการยุติธรรม สำหรับผู้ที่ต้องการคำแนะนำเพิ่มเติม ควรปรึกษาทนายความหรือผู้เชี่ยวชาญด้านกฎหมาย เพื่อให้ได้รับข้อมูลที่ถูกต้องและเหมาะสมในแต่ละกรณี เพราะทนายความมีความเชี่ยวชาญในการเตรียมเอกสาร เจรจากับเจ้าหน้าที่ และแนะนำหลักทรัพย์ที่เหมาะสมเพื่อเพิ่มโอกาสในการได้รับการประกันตัว นอกจากนี้ ทนายความยังช่วยตรวจสอบเงื่อนไขต่าง ๆ เพื่อป้องกันความผิดพลาดที่อาจทำให้คำร้องขอประกันตัวถูกปฏิเสธ การมีที่ปรึกษากฎหมายที่เข้าใจขั้นตอนและกฎระเบียบจะช่วยให้การประกันตัวเป็นไปอย่างราบรื่นและปลอดภัยที่สุด เมื่อต้องการประกันตัว ให้การมีทนายความดำเนินการถือเป็นทางเลือกที่ดีที่สุด >>ติดต่อเรา<<