หมิ่นประมาท กรณีไหนที่กฎหมายบัญญัติไว้ว่าไม่มีความผิด?

ในยุคโซเชียลมีเดีย การแสดงความคิดเห็น การโพสต์ การแชร์ หรือการเขียนวิพากษ์วิจารณ์ผู้อื่น กลายเป็นเรื่องที่เกิดขึ้นได้ทุกวัน แต่หลายครั้งสิ่งเหล่านี้ก็อาจนำไปสู่ข้อหา “หมิ่นประมาท” ได้โดยไม่รู้ตัว อย่างไรก็ตาม ไม่ใช่ทุกกรณีของการพูดถึงคนอื่นในทางเสียหายจะถือว่าผิดเสมอไป เพราะ ประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 329 ได้ระบุข้อยกเว้นไว้อย่างชัดเจนว่า “พูดแล้วไม่ผิด” หากเข้าข่ายตามบทบัญญัติของกฎหมาย

บทความนี้จะพาคุณมาทำความเข้าใจว่า กรณีแบบไหนบ้างที่ กฎหมายถือว่าแม้จะเข้าข่ายหมิ่นประมาท แต่ก็ไม่ถือว่ามีความผิด เพราะเป็นการกระทำที่ชอบด้วยเหตุผล และอยู่ภายใต้ความคุ้มครองตามกฎหมาย

หมิ่นประมาทคืออะไร?

ตาม ประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 326 กำหนดว่า

“ผู้ใดใส่ความผู้อื่นต่อบุคคลที่สาม โดยประการที่น่าจะทำให้ผู้นั้นเสียชื่อเสียง ถูกดูหมิ่น หรือถูกเกลียดชัง ผู้นั้นกระทำความผิดฐานหมิ่นประมาท”

โดยการ “ใส่ความ” อาจเกิดได้ทั้งจากคำพูด การเขียน การโพสต์ข้อความในโลกออนไลน์ การส่งข้อความส่วนตัว หรือการกระทำใด ๆ ที่สื่อให้ผู้อื่นเข้าใจว่าอีกฝ่ายไม่ดี จนส่งผลให้บุคคลนั้นเสียหาย

โทษของการหมิ่นประมาทมีตั้งแต่ จำคุกไม่เกิน 1 ปี หรือปรับไม่เกิน 20,000 บาท หรือทั้งจำทั้งปรับ และอาจหนักขึ้นหากกระทำต่อสาธารณะ (มาตรา 328)

กรณียกเว้น: “พูดแล้วไม่ผิด” ตามมาตรา 329

แม้ข้อความที่กล่าวจะทำให้ผู้อื่นเสียหาย แต่ หากมีเหตุผลอันชอบธรรม หรือเป็นการกระทำในลักษณะที่กฎหมายให้ความคุ้มครอง ก็ไม่ถือว่าเป็นความผิด ตัวอย่างข้อยกเว้นที่ชัดเจนตาม มาตรา 329 ได้แก่

1. การแสดงความคิดเห็นหรือข้อความในศาล

“ความเห็นหรือข้อความใด ๆ ที่คู่ความ ทนายความ หรือพยาน กล่าวหรือให้ไว้ในการพิจารณาคดีในศาล”

กรณีนี้ครอบคลุมถึงการให้การ การเบิกความ หรือการแสดงข้อเท็จจริงในชั้นศาล หากเป็นไปโดยสุจริต ย่อมไม่ถือว่ามีความผิดฐานหมิ่นประมาท แม้จะเป็นการกล่าวถึงผู้อื่นในทางเสียหาย

2. การติชมโดยสุจริต

“การแสดงความคิดเห็นหรือติชมโดยสุจริต”

ในเรื่องต่อไปนี้ กฎหมายถือว่าไม่เป็นความผิด หากกระทำโดยสุจริต:

• การติชมการกระทำของบุคคลเพื่อประโยชน์สาธารณะ
• การวิจารณ์เจ้าหน้าที่ของรัฐหรือผู้ดำรงตำแหน่งสาธารณะ
• การติชมในฐานะครู อาจารย์ หรือผู้บังคับบัญชา
• การติชมบุคคลที่เสนอเรื่องของตนเข้าสู่สาธารณะ เช่น นักร้อง ดารา นักการเมือง
• การแสดงความเห็นต่อผลงานที่ถูกเปิดเผยสู่สาธารณะ เช่น หนังสือ รายการทีวี เพลง หรือบทความ

ย้ำว่า ต้องทำโดยสุจริต ไม่เจตนาให้เสียหาย และอยู่ในขอบเขตที่เหมาะสม เช่น ตำหนิเพื่อสร้างสรรค์ ไม่ใช่ประจานหรือเหยียดหยาม

3. การปกป้องสิทธิหรือประโยชน์โดยชอบ

“การแจ้งข่าว การแสดงความคิดเห็น หรือกล่าวหาต่อเจ้าพนักงาน เพื่อให้ดำเนินการตามอำนาจหน้าที่”

หากคุณไปแจ้งความกับตำรวจ แจ้งเบาะแสกับเจ้าหน้าที่ หรือยื่นเรื่องร้องเรียนกับหน่วยงานของรัฐโดยสุจริต และมีหลักฐานว่ามีมูลจริง การกระทำเช่นนี้ไม่ถือว่าหมิ่นประมาท แม้จะมีการกล่าวถึงบุคคลอื่นในทางเสียหายก็ตาม

ตัวอย่างจริง ที่ “พูดแล้วไม่ผิด”

1.ลูกจ้างโพสต์ประจานนายจ้างที่ไม่จ่ายเงินเดือน
หากโพสต์โดยสุจริต พร้อมแสดงหลักฐาน และไม่มีเจตนาใส่ความเกินจริง ศาลอาจมองว่าเป็นการแสดงความคิดเห็นตามความจริง และเป็นประโยชน์แก่สาธารณะ

2.นักข่าววิจารณ์นักการเมือง
หากเสนอข้อมูลจากข้อเท็จจริงที่ตรวจสอบได้ และไม่ได้ใช้ถ้อยคำดูหมิ่นรุนแรง ก็ถือว่าไม่เป็นความผิด

3.ชาวบ้านร้องเรียนเจ้าหน้าที่รัฐเรื่องทุจริต
หากมีพยานหลักฐาน หรือกล่าวหาต่อเจ้าหน้าที่ที่มีหน้าที่รับผิดชอบ ไม่ถือว่าหมิ่นประมาท

ทำอย่างไรถ้าถูกแจ้งความข้อหาหมิ่นประมาท?

หากคุณถูกกล่าวหาว่า “หมิ่นประมาท” และมั่นใจว่าการกระทำของคุณอยู่ในขอบเขตของข้อยกเว้นตามกฎหมาย ควรดำเนินการดังนี้

1.เก็บรวบรวมหลักฐาน ที่แสดงว่าเจตนาเป็นไปโดยสุจริต เช่น หลักฐานการไม่รับค่าจ้าง รูปภาพหรือแชตประกอบ ฯลฯ

2.ไม่โพสต์ตอบโต้เพิ่มเติม ที่อาจเข้าข่ายหมิ่นประมาทซ้ำ

3.ปรึกษาทนายความทันที เพื่อประเมินว่าเข้าข้อยกเว้นหรือไม่ และจะต่อสู้คดีอย่างไร

หมิ่นประมาทไม่ใช่ความผิดในทุกกรณี หากมีเจตนาโดยสุจริต

แม้จะถูกกล่าวหาว่าหมิ่นประมาท แต่หากการกระทำนั้น

• เป็นการติชมโดยสุจริตเพื่อประโยชน์สาธารณะ
• เป็นการแจ้งต่อเจ้าหน้าที่ที่มีหน้าที่
• เป็นความเห็นในชั้นศาล
• หรือเป็นการแสดงความคิดเห็นที่อยู่ในขอบเขตเหมาะสม

คุณอาจไม่มีความผิดตามกฎหมาย และสามารถใช้ข้อยกเว้นตามมาตรา 329 เพื่อพิสูจน์ความบริสุทธิ์ได้หากคุณหรือคนใกล้ตัวถูกกล่าวหาว่าหมิ่นประมาท อย่าเพิ่งยอมรับผิดหรือตกใจ ควรรีบปรึกษาทนายความโดยเร็ว เพื่อวางแนวทางสู้คดีให้ชัดเจน และรักษาสิทธิของตนอย่างเต็มที่ ปรึกษาทนายคดีหมิ่นประมาท คลิก >>ติดต่อเรา<<